Nr projektu: 2021/43/O/NZ7/00690
Przyznana kwota: 606 950 PLN
Rozpoczęcie projektu: 2022-05-23
Zakończenie projektu: 2025-09-30
Opis Projektu
Żywienie pozajelitowe (parenteral nutrition, PN) zmieniło współczesną medycynę, umożliwiając przeżycie pacjentom, u których żywienie drogą przewodu pokarmowego jest niemożliwe. PN polega na codziennej dożylnej podaży wszystkich składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu, tj. aminokwasów, glukozy, tłuszczy, elektrolitów, witamin i pierwiastków śladowych. Jego skład jakościowy nie odzwierciedla jednak w pełni profilu substancji wchłanianych z przewodu pokarmowego do krwiobiegu w warunkach żywienia drogą doustną. Pacjenci otrzymujący PN narażeni są na niedobory substancji pochodzenia roślinnego, w tym karotenoidów takich jak likopeni luteina, które w dużych ilościach występują w pomidorach, szpinaku, brukselce i innych warzywach, i choć nie są uznawane za niezbędne, to charakteryzują się właściwościami prozdrowotnymi. PN jest procedurą ratującą życie, szczególnie w przypadku osób cierpiących na przewlekłą niewydolności jelit, przewlekłe lub martwicze zapalenie jelit oraz zespół krótkiego jelita. Chociaż na rynku farmacutycznym pojawiają się wciąż nowe składniki PN o większym bezpieczeństwie i ulepszonych właściwościach farmakokinetycznych i farmakodynamicznych, powikłania związane z PN są nadal bardzo częste. Zapalenie wątroby związane z niewydolnością przewodu pokarmowego (intestinal failure-associated liver disease, IFALD) objawiające się ciężką cholestazą (zastojem żółci) lub stłuszczeniem wątroby jest jednym z najczęstszych i najpoważniejszych powikłań PN. Obecnie nie ma skutecznych strategii leczenia IFALD. Aby ograniczyć powikłania konieczne jest zaprzestanie infuzji żywienia pozajelitowego lub jego restrykcyjne ograniczenie połączone z leczeniem farmakologicznym. Prowadzi to jednak do pogorszenia stanu odżywienia pacjentów i wymusza ponowne włączenie PN. Stosowane dotąd terapie łagodzą objawy, ale kontynuacja podawania PN powoduje ich nawrót. W tym kontekście uzasadnione są poszukiwania nowych strategii zapobiegania lub leczenia IFALD. Celem niniejszego projektu jest opracowanie nowoczesnej opartej na osiągnięciach nanotechnologii dożylnej formulacji farmaceutycznej umożliwiającej suplementację PN wybranymi karotenoidami nie będącymi prekursorami prowitaminy A (non-provitamin A carotenoids, NPVACs) oraz zbadanie ich potencjalnego działania profilaktycznego i/lub leczniczego u pacjentów narażonych na IFALD. Realizacja założonego celu wymagać będzie podjęcia badań zmierzających do uzyskania sterylnej, stabilnej i zgodnej z PN (nano)formulacji farmaceutycznej zawierającej NPVACs. W tym celu oraz w celu uzyskania preparatu charakteryzującego się najlepszymi właściwościami fizykochemicznymi i farmakologicznymi badane będą różne systemy dostarczania leków: emulsja tłuszczowa oraz micele. Określony zostanie zarówno wpływ poszczególnych NPVACs, jak i ich potencjalne synergiczne działanie w zapobieganiu i leczeniu cholestazy. Poprawa jakości życia pacjentów, zwiększenie bezpieczeństwa terapii oraz zmniejszenia częstości występowania działań niepożądanych PN są zgodne z aktualnymi zaleceniami światowych towarzystw naukowych zajmujących się żywieniem klinicznym. Podjęcie pionierskich badań nad rolą NPVACs w terapii pacjentów otrzymujących PN może stać się punktem zwrotnym dla współczesnej koncepcji żywienia klinicznego.
